Να ισορροπήσουμε ξανά…

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση που βιώνουμε είναι συστημική. Οφείλεται δηλαδή πρώτα και κύρια στο ίδιο το σύστημα της λεγόμενης ελεύθερης αγοράς αλλά ιδιαίτερα στην πιο ακραία μορφή αυτού του συστήματος τον Νεοφιλελευθερισμό.

Ο Adam Smith είχε πει ότι η ίδια η αγορά από μονή της θα δημιουργήσει ένα αόρατο χέρι που θα προσφέρει βοήθεια στα αδύνατα οικονομικά στρώματα. Δυστυχώς, έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι αυτή η αυτορρύθμιση της αγοράς έχει αποτύχει και ανά το παγκόσμιο αυτό που έχει κυριαρχήσει είναι οι πλούσιοι – πλουσιότεροι και οι φτωχοί – φτωχότεροι με ταυτόχρονο εκμηδενισμό της μεσαίας τάξης. Το αόρατο χέρι του Adam Smith παραμένει αόρατο αφού δεν μπορεί η κοινωνική πρόνοια και η κοινωνική βοήθεια να βασίζεται σε φιλανθρωπίες ή στα πιθανά οφέλη από τα ετεροβαρή κέρδη σε περιόδους ανάπτυξης της αγοράς.

Στην Κύπρο εφαρμόζεται από την ίδρυση της Δημοκρατίας το μοντέλο της Μεικτής Οικονομίας. Ένα μοντέλο που βασίζεται στην σωστή εξισορρόπηση μεταξύ των κρατικών υπηρεσιών και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, μη αποκλείοντας και την συνεργασία μεταξύ κράτους και ιδιωτικών εταιρειών.

Το μυστικό της επιτυχίας αυτού του μοντέλου είναι ότι ο κάθε τομέας έχει συνεισφέρει με το δικό του τρόπο στην ανάπτυξη και στην ευημερία της οικονομίας. Για πολλά χρόνια καταφέραμε σε ένα βαθμό να υπάρχει ένα καλό ισοζύγιο στη σχέση του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα με αποτέλεσμα ο κάθε τομέας να εκμεταλλεύεται τα θετικά που έχει να προσφέρει ο ένας προς τον άλλο.

Δυστυχώς σήμερα βλέπουμε να απειλείτε αυτό το μοντέλο της Μεικτής Οικονομίας στην Κύπρο κάτι που σίγουρα θα επιφέρει σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι ο ελλιπής έλεγχος των τραπεζών έχει εκτοξεύσει τις ζημίες στην οικονομία προσαρμόζοντας τα ισοζύγια. Μπροστά στον κίνδυνο να καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα και συνεπώς όλη η οικονομία ο ιδιωτικός τομέας έχει φορτώσει ένα τεράστιο χρέος στις πλάτες του κράτους.

Δεν θα ισχυριστώ ότι το κράτος δεν έχει τις δίκες του ευθύνες όσον αφορά στην αποτυχία να υπάρξει προνοητικότητα αλλά και πολύ καλύτερο νοικοκύρεμα των κρατικών δαπανών.

Όμως είναι θέμα βαρύτητας και εδώ ξεκάθαρα η ζυγαριά γέρνει κατά πολύ περισσότερο στην κακοδιαχείριση των τραπεζών.

Η κρίση έφερε στην επιφάνεια και σοβαρά διαχρονικά προβλήματα τόσο σε θέματα υπερδανεισμού όσο και σε αδυναμίες αποτελεσματικής διεύθυνσης/διοίκησης τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.

Εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα θα πρέπει να πρυτανεύσει επιτέλους η σύνεση και η υπευθυνότητα.

Θα πρέπει να ξαναβρούμε τα ισοζύγια μας κάτι που σίγουρα δεν θα επιτευχθεί μέσω των ιδιωτικοποιήσεων αφού σε μια τέτοια περίπτωση θα διογκωθεί ακόμη περισσότερο ο ιδιωτικός τομέας με όλα τα επακόλουθα. Με τις ιδιωτικοποιήσεις θα κινηθούμε ακριβώς προς την ακραία μορφή της ελεύθερης αγοράς, το σύστημα δηλαδή που δημιούργησε αρχικά το πρόβλημα όπως έχω προαναφέρει. Θα δημιουργηθούν ανισορροπίες στην οικονομία με σοβαρή εξάρτηση από τον ιδιωτικό τομέα δημιουργώντας ταυτόχρονα ολιγοπώλια.

Τα πάντα στη ζωή επιβάλλουν ένα παλαντζάρισμα. Όσα μνημόνια και εάν εφαρμόσουμε, αν χάσουμε το μεικτό μας μοντέλο στην οικονομία χαθήκαμε. Συνεπώς στο δικό μου μυαλό, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι μέσα από ένα καλύτερο σύστημα ελέγχου και διαχείρισης στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα να ισορροπήσουμε ξανά….

Μιχάλης Κ. Πούρος